آیا بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ قانونی است؟

واژه‌ بازاریابی همراه خود تصاویر مختلفی را به ذهن می‌آورد. هنگامی که این واژه را می‌شنویم، به فروشگاه‌ها، کسب‌وکارهای بزرگ و هر چیزی که با بازار و تبلیغات مرتبط است، فکر می‌کنیم. از کوچکترین فروشگاه محلی شروع کرده و در نهایت به شرکت‌های فناوری اطلاعاتی که خدمات ارائه می‌دهند و نرم‌افزارهای جدید تولید می‌کنند و همچنین به بازاریابی اینترنتی فکر می‌کنیم. همه چیزهایی که در این راستا به ذهن می‌آید، در دسته‌بندی مارکتینگ و زیر مفهوم بازاریابی جا می‌گیرند.
مانند سایر مسائل، بازاریابی هم با گذر زمان بسیار تکامل یافته است. این مفهوم دیگر به فروشندگان، خریداران و کسب‌وکارها محدود نیست. با تحولات گذر زمان، انواع جدید بازاریابی و روش‌های نوین ظاهر شده که محدوده و ابعاد بازاریابی را گسترش داده‌اند.
یکی از انواع بازاریابی، بازاریابی شبکه ای یا نتورک مارکتینگ است. در این مقاله قصد داریم به همین موضوع بپردازیم.

بازاریابی شبکه ای چیست؟

نتورک مارکتینگ (Network Marketing) یک سیستم فروش است که بر اساس ساختار سازمانی غیرمتمرکز عمل می‌کند. در این سیستم، شرکت تولیدکننده محصولات خود را از طریق افراد حرفه‌ای فروش به بازار عرضه می‌کند. در این روش، شرکت از استخدام یک کارکنان فروش تمام وقت خودداری کرده و به جای آن، به افراد مستقل اجازه می‌دهد تا محصولات را به فروش برسانند.
در مارکتینگ شبکه‌ای، فرآیند فروش اغلب به صورتی است که فروشنده محصولات را به صورت عمده از شرکت تولیدکننده می‌خرد و سپس خود این محصولات را به صورت فردی به مشتریان می‌فروشد. 

استراتژی‌های کلیدی در بازاریابی شبکه‌ای

در کسب و کارهای بازاریابی شبکه‌ای، توزیع‌کنندگان عمدتا از 3 استراتژی استفاده می‌کنند تا به موفقیت دست یابند:

♦تولید سرنخ (lead generation): یعنی فرآیندی که به دنبال یافتن مشتریان و مشتریان جدیدی است که ممکن است به محصول علاقه‌مند باشند. در واقع، این فرآیند به جلب توجه افراد و ایجاد فرصت‌های فروش محصولات مرتبط باز می‌شود.

♦جذب نیروی کار (recruiting): به‌معنای افزودن مشتریان و شرکای تجاری به شبکه فروش است. این فرآیند نه تنها به افزایش حجم فروش کمک می‌کند بلکه به گسترش تیم و شبکه‌ فروش شما نیز کمک می‌کند.

♦ساخت و مدیریت (building and management): به نحوه‌ای اشاره دارد که شما چگونه افراد را آموزش می‌دهید، ایجاد انگیزه می‌کنید و نیروهای جدید خود را مدیریت می‌کنید. این شامل ارائه آموزش‌های لازم برای توسعه مهارت‌ها و دانش فردی، ایجاد انگیزه و احساس مسئولیت در اعضای تیم و نیز مدیریت بهینه استفاده از توانمندی‌های موجود در تیم می‌شود. این قسمت از فرآیند به بهبود کارایی تیم و حفظ انگیزه افراد برای دستیابی به اهداف مشترک می‌پردازد.

بازاریابی چند سطحی در مقابل بازاریابی شبکه ای

بازاریابی چندسطحی (Multi-level marketing) در واقع نوعی از نتورک مارکتینگ است که در آن چندین سطح توزیع‌کننده درگیر هستند. در این سیستم، بخش قابل توجهی از موفقیت بازاریاب به دلیل توانایی افراد در جذب نیروی کار جدید به تیم و شبکه فروش خود است. به‌عبارت دیگر، افزایش اعضای تیم و توسعه شبکه فروش از عوامل اصلی تاثیرگذار بر موفقیت در بازاریابی چندسطحی است.

اما 2 حالت دیگر نیز در نتورک مارکتینگ وجود دارد که ساده‌تر هستند: بازاریابی شبکه‌ای یک‌سطحی و بازاریابی شبکه‌ای دوسطحی.
توضیح: در این جمله به این اشاره شده که علاوه بر حالت‌های پیچیده‌تر بازاریابی شبکه، دو حالت ساده‌تر نیز وجود دارد. این حالات عبارتند از بازاریابی شبکه یک‌سطحی که در آن تنها یک سطح از توزیع‌کنندگان وجود دارد، و بازاریابی شبکه دوسطحی که دو سطح از توزیع‌کنندگان درگیر هستند.

بازاریابی شبکه ای تک لایه 

در Single-Tier Network Marketing، شما به‌عنوان همکار (Affiliate) به یک برنامه ملحق می‌شوید تا محصولات یا خدمات شرکت مرتبط را به فروش برسانید. برخلاف حالات پیچیده‌تر بازاریابی شبکه‌ای، در اینجا نیازی به جذب توزیع‌کنندگان دیگر نیست و درآمد شما تماما از فروش مستقیم به مشتریان شما به‌دست می‌آید. Avon، که یک شرکت معروف در زمینه زیبایی است، نشان‌دهنده نمونه‌ای از نتورک مارکتینگ یک‌سطحی است.
در برخی از برنامه‌های همکاری آنلاین، شما برای ترافیکی که به وب‌سایت همکار می‌فرستید پول دریافت می‌کنید. همچنین برنامه‌های همکاری با پرداخت براساس کلیک (PPC) و پرداخت بر اساس جذب مشتری بالقوه (PPL) نمونه‌های دیگری از بازاریابی شبکه یک‌سطحی هستند.

بازاریابی شبکه ای دو لایه

برخلاف بازاریابی شبکه یک‌سطحی، بازاریابی شبکه دوسطحی (Two-Tier Network Marketing) کمی به جذب نیروی کار اختصاص دارد، اما درآمد شما به‌طور کامل به آن وابسته نیست. شما برای فروش‌های مستقیم (یا ترافیکی که به وب‌سایت ایجاد می‌کنید) و همچنین برای فروش‌های مستقیم یا ترافیک معرفی شده توسط همکاران یا توزیع‌کنندگانی که تحت مدیریت شما قرار گرفته‌اند، پول دریافت می‌کنید. این مدل نشان‌دهنده تنوع بیشتر در درآمدزایی در اثر فعالیت‌های تیم شماست. نمونه‌ای از برنامه‌های دو لایه، سایت فروش Ken Envoy است.

معرفی بهترین پلن بازاریابی شبکه ای در سال 2024

هنگام ورود به حوزه کسب و کار بازاریابی چندلایه، 2 عنصر اساسی که باید در نظر گرفته شوند، شرکت و طرحی است که به آن می‌پیوندید. . با توجه به ورود هرچه بیشتر افراد به این حوزه کسب و کار، در اینجا بهترین طرح‌های جبرانی بازاریابی چندسطحی برای سال ۲۰۲۴ را لیست و مقایسه کرده‌ایم.

• طرح MLM باینری (Binary MLM Plan)
• طرح MLM ماتریسی (Matrix MLM Plan)
• طرح MLM یونی‌لول (Unilevel MLM Plan)
• طرح MLM نسلی (Generation MLM Plan)
• طرح MLM برد (Board MLM Plan)
• طرح MLM گام به گام (Stair Step MLM Plan)
• طرح MLM کمک (Help MLM / Donation MLM Plan)
• طرح MLM پارتی (Party Plan)
• طرح بازاریابی مونولاین (Monoline Plan)
• طرح MLM هیبرید (Hybrid MLM Plan)

آیا نتورک مارکتینگ یک طرح هرمی است؟

اگر سعی کنید نموداری از مدل بازاریابی شبکه‌ای را ترسیم کنید و شرکت را در بالا، توزیع‌کنندگان اصلی در ردیف دوم و تمام افراد جدید در ردیف‌های زیرین قرار دهید، واقعا مانند یک هرم به نظر می‌رسد. به‌همین دلیل به آن فروش هرمی هم اطلاق می‌شود.
با این حال، با وجود ساختار هرمی خود، بازاریابی چندسطحی (MLM) در معنای قانونی به‌عنوان طرح هرمی شناخته نمی‌شود. تفاوت‌های مهمی بین بازاریابی چندسطحی و یک طرح هرمی وجود دارد.

در ابتدا، در حالی‌که MLM قانونی در نظر گرفته می‌شود، طرح هرمی چنین نیست. بازاریابی چندلایه معمولا شفاف است و بر پایه محصولات مشروع ساخته شده است، درحالی‌که هر طرح هرمی در اصل یک کلاهبرداری است. 

عملکرد مالی در بازاریابی چند سطحی و طرح هرمی

هر دو، هدف ایجاد یک شبکه از توزیع‌کنندگان را دارند، اما در حالی‌که نتورک مارکتینگ به هر توزیع‌کننده فرصت پیشرفت و تولید درآمد می‌دهد، طرح‌های هرمی به‌صورت کلی به‌منظور جلب پول از توزیع‌کنندگان اصلی و همچنین افراد جدیدی که به شبکه ملحق می‌شوند، طراحی شده‌اند. این طرح‌ها با هدف اصلی از طریق جلب سرمایه از افراد در سلسله هرمی که در شبکه شرکت کرده‌اند، اقدام به سرقت پول از آنها می‌کنند.

سیاست ‌های مالی در شرکت ‌های بازاریابی چند سطحی و هرمی

شرکت‌های MLM  از توزیع‌کنندگان خود درخواست پرداخت هزینه‌های ثبت‌نام گزاف، عضویت و یا خرید مقدار زیادی از محصول به صورت پیش‌پرداختی نمی‌کنند - اما شرکت‌هایی که پشت یک طرح هرمی مخفی شده‌اند، این کار را انجام می‌دهند. اگر توزیع‌کننده نتواند کل محصولات خود را به میزان کافی بفروشد و می‌خواهد بخشی از آن را برگرداند، بیشتر شرکت‌های بازاریابی چندسطحی پیشنهاد خواهند داد که آن محصولات را با درصدی از مبلغی که توزیع‌کننده در ابتدا پرداخت کرده است، خریداری کنند. در طرح‌های هرمی، هر فروش به صورت نهایی است و اگر توزیع‌کننده موفق به فروش محصولات نشود، امکان بازگشت پول وجود ندارد و تمام فروش‌ها به طور نهایی در نظر گرفته می‌شود.

اهمیت جذب نسبت به فروش در طرح‌ های هرمی

در طرح‌های هرمی، همواره اهمیت بیشتری به جذب افراد جدید نسبت به فروش محصولات یا خدمات داده می‌شود. بنابراین، اگر یک توزیع‌کننده بیشترین سود را از طریق افزودن توزیع‌کنندگان جدید به شبکه به دست آورد و نه از فروش محصولات یا خدمات خود، احتمالا با یک طرح هرمی سروکار دارد. این به این معناست که در این سیستم، ارتقاء و جذب افراد جدید به نفع توزیع‌کننده است و ارزش بیشتری به این عملیات نسبت داده می‌شود.
در مقابل، شرکت‌های بازاریابی چندسطحی از فروش محصولات یا خدمات درآمد کسب می‌کنند و به همین دلیل ارزش بیشتری به فروش نسبت می‌دهند. در این سیستم، توزیع‌کنندگان از طریق فروش محصولات به مشتریان درآمد کسب می‌کنند و جلب اعضا تنها یک جزء کوچک از فعالیت‌های آن‌هاست.

آیا بازاریابی شبکه ‌ای آسان است؟ 

نتورک مارکتینگ یک روش موثر برای ارتقاء حضور آنلاین و افزایش شهرت برندها و کسب‌وکارها است. این روش به افراد این امکان را می‌دهد که محصولات یا خدمات خود را از طریق شبکه‌های اجتماعی و ارتباطات شخصی به دیگران معرفی کنند. با این حال، این کار همیشه آسان نیست و نیازمند تلاش، استراتژی و مهارت‌های بازاریابی است.

خلاصه کلام

نهایتاً می‌توان اظهار داشت که بازاریابی شبکه‌ای یا نتورک مارکتینگ به‌عنوان روشی موثر در توسعه کسب و کارها مطرح می‌شود. این مدل کسب و کار، با ایجاد یک شبکه ارتباطی پویا، افراد را به فرصت‌ها و منابع مشترک هدایت می‌کند. از یک سو، بازاریابی شبکه‌ای به افراد امکان می‌دهد تا به‌عنوان کارآفرینان خودشان به فعالیت بپردازند و از آموزش و حمایت یکدیگر بهره‌مند شوند. از سوی دیگر، این مدل تجاری، با ارائه فرصت به افراد برای ایجاد یک درآمد پایدار و پتانسیل رشد فراوان، می‌تواند به اقتصاد شخصی و جمعی کمک بزرگی نماید. در نهایت، نتورک مارکتینگ، توازنی بین توسعه فردی و همکاری جمعی فراهم می‌کند که به نظر می‌رسد در دنیای کسب و کار امروزه اهمیت بیشتری پیدا کرده است.