تفاوت بین فرضیه و مشاهده

گرچه بین فرضیه و مشاهده تفاوت مشخص و معنی داری وجود دارد؛ اما گاهی اوقات با یکدیگر اشتباه می شوند. مشاهده، یعنی آنچه هستند یا آنچه دیده می شوند. به عنوان مثال، پژوهشگری ممکن است از مدرسه ای بازدید به عمل آورد و پس از یک بازدید کلی مشاهده کند که بیشتر دانش آموزان دارای افت تحصیلی هستند.

پس از بازدید و مشاهده، او ممکن است اطلاع حاصل کند که مدرسه در همسایگی یک محلۀ فقیرنشین قرار دارد. براساس این اطلاعات، او انتظار دارد قسمت عمده ای از مردمی که در این محل زندگی می کنند، دارای درآمد کمی باشند.

آنچه او انجام داده است، عبارت است از تدوین یک فرضیه معین. به عبارت دیگر، صورتبندی کردن جمله ای که در درون آن رابطۀ بین دو متغیر (افت تحصیلی و درآمد پایین) مشخص گردیده است.

برای آزمون این فرضیه، پژوهشگر به محله های فقیرنشین مراجعه و مناطق مسکونی را مورد بازدید قرار می دهد و میزان اُفت تحصیلی هر یک از ساکنان این محله ها را مشاهده می کند. پس از آن، مشاهده های مورد نیاز فرضیه تدوین شده (رابطه افت تحصیلی و درآمد پایین) مورد حمایت قرار می گیرد. پس از این مرحله، پژوهشگر ممکن است یک فرضیۀ کلی (بین افت تحصیلی و فقر همبستگی وجود دارد) را صورت بندی کند.

فرضیۀ دوم حالت کلی و جامعتری دارد و باید از طریق مشاهده مورد آزمون قرار گیرد. چون امکان مشاهدۀ کلیۀ افراد کم درآمد غیرممکن است، پژوهشگر نمونه ای از کلیۀ افرادی را که دارای درآمد پایین هستند، انتخاب می کند و براساس قانون احتمال به نتیجه ای می رسد.

بنابراین برای مثال مطرح شده، فرضیه را می توان به عنوان انتظار محقق دربارۀ روابط بین متغیرها تعریف کرد.