تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده در تحقیقات بازاریابی

تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده در تحقیقات بازاریابی

تجزیه و تحلیل به عنوان فرآیندی از روش علمی، یکی از پایه های اساسی هر روش تحقیقی است. به طور کلی تجزیه و تحلیل عبارت است از روشی که از طریق آن کل فرآیند پژوهشی از انتخاب مسئله تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می شود. چون غالب مسائلی که در تعلیم و تربیت مورد پژوهش قرار می گیرند خیلی گسترده و وسیع هستند، پژوهشگر برای پاسخگویی به مسئله تدوین شده و یا تصمیم گیری در مورد رد یا تایید فرضیه ای که صورت بندی کرده اس از روش های مختلف تجزیه و تحلیل استفاده می کند. روشهای مختلف تجزیه و تحلیل را می توان به سه طبقه به شرح زیر تقسیم کرد:

تجزیه و تحلیل توصیفی:

در این تجزیه و تحلیل پژوهشگرداده های جمع آوری شده را با استفاده از شاخص های آمار توصیفی، خلاصه و طبقه بندی می کند. پژوهشگر ابتدا داده های جمع آوری شده را با تهیه و تنظیم جدول توزیع فراوانی خلاصه می کند و سپس به کمک نمودار آنها را نمایش می دهد و سرانجام با استفاده از سایر شاخص های آمار توصیفی آنها را خلاصه می کند. معروفترین و در عین حال پر مصرفترین شاخص های آمار توصیفی عبارتند از: میانگین،میانه، انحراف استاندارد، واریانس. به عنوان مثال ممکن است که شما علاقمند باشید که چگونگی توزیع بهره هوشی را در یک کلاس تعیین کنید؛ برای دسترسی به این هدف، ابتدا یک آزمون هوشی استاندارد اجرا می کنید، سپس داده های جمع آوری شده را تقسیم بندی می کنید و مطابق زیر در یک جدول توزیع فراوانی قرار می دهید و شاخص های آمار توصیفی را برای آن محاسبه می کنید.

باید توجه داشت که در تجزیه و تحلیل توصیفی از آزمونهای آمار استنباطی استفاده نمی شود؛ زیرا در این نوع تجزیه و تحلیل، هدف، بررسی واقعیتهای موجود است و پژوهشگر قصد پیش بینی یا استنباط آماری را ندارد.

تجزیه و تحلیل مقایسه ای:

در تجزیه و تحلیل مقایسه‌ای علاوه بر اینکه اطلاعات جمع آوری شده به صورت توصیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند، با یکدیگر مقایسه می شوند. سوالی که در این تجزیه و تحلیل مطرح است این است که آیا شاخص آماری محاسبه شده بزرگتر یا کوچکتر از شاخص آماری دیگر است؟ به این معنی که دو یا چند شاخص آمار توصیفی ( میانگین، میانه، انحراف استاندارد و واریانس) مورد مقایسه واقع می شوند. به عنوان مثال، ممکن است شما در دو یا چند کلاس ریاضی تدریس کنید و علاقمند باشید که متوسط پیشرفت تحصیلی دو کلاس را با هم مقایسه کنید و مشخص سازید که بین پیشرفت تحصیلی این دو کلاس در درس زیاضی اختلاف معنی ذازی وجود دارد یا خیر؟ به عبارت دیگر علاقمندید که میانگین دو کلاس را با استفاده از یک آزمون آماری مقایسه کنید و مشخص سازید که آیا بین آنها اختلاف آماری معنی داری وجود دارد یا خیر؟ در چنین شرایطی وقتی گفته می شود که بین میانگین دو کلاس تفاوت معنی داری وجود دارد، منظور این است که یافته های پژوهش دارای اعتبار است و آنچه به دست آمده است، ناشی از شانس یا تصادف نیست.

اماباید توجه داشت حتی در مواقعی که آزمون آماری محاسبه شده، معنی دار بودن تفاوت بین دو شاخص آماری را تایید نمی کند نمی توان گفت که یافته های پژوهش واقعیتی را ثابت کرده است؛ آنچه می توان گفت این است که: تفاوت بین شاخص های آماری آزمون شده با احتمال معینی معتبر و معنی دار است. به عنوان مثال، وقتی گفته می شودکه تفاوت بین دو میانگین با احتمالp ≤ ۰٫۰۵) ۰٫۰۵) معنی دار است. یعنی، با ۹۵ درصد اطمینان اختلاف بین آنها واقعی است و فقط ۵ درصد احتمال دارد که تفاوت بین آنها ناشی از شانس یا تصادف باشد.

آزمون های آماری در تجزیه تحلیل های مقایسه ای به منظور تصمیم گیری درباره رد یا تایید فرضیه پژوهشی به کار برده می شوند. به این معنی که هدف آزمون آماری تعیین این است که: آیا اختلاف بین شاخص های مورد مقایسه به اندازه ای هست که بتوان فرضیه صفر را رد کرد؟

تجزیه و تحلیل علیت

در تجزیه و تحلیل علیت، ابزار یاشاخص های آماری به کار برده شده، همانند روشهایی است که در تجزیه و تحلیل مقایسه ای مورد استفاده قرار می گیرد. تفاوت عمده بین این دو روش در این است که در تجزیه و تحلیل علیت، روابط علت ومعلولی بین متغیرهای مستقل و وابسته مورد بحث و بررسی قرار می گیرد و پژوهشگر با رد یا تایید فرضیه های آماری به تایید یا رد روابط علت و معلولی می پردازد.