بازاریابی سیاسی

بازاریابی سیاسی

آیا بازاریابی فقط در خصوص کالا و خدمات مصداق دارد یا در خصوص اشخاص و گروه‌ها یا حاکمیت هم قابل‌استفاده است؟

عموماً بازاریابی را به‌عنوان فروش کالا و خدمات می‌شناسند. اما بازاریابی  فرآیندی است که در آن نیاز و خواسته مشتری اولین حلقه فرآیند بوده و ایجاد ارتباط بلندمدت با مشتری برای کسب سود حداکثری مهم‌ترین هدف در آن است. چنان‌که بیشترین تعاریف جدید که از بازاریابی می‌شود بر ایجاد و حفظ رابطه بلندمدت با مشتری جهت کسب بیشترین سود تأکیددارند. بنابراین باکمی دقت می‌توان این فرآیند را به اشخاص  گروه‌ها یا حاکمیت هم تسری داد .

در سیاست هم مانند تجارت  محصولی وجود دارد که سیاست‌مداران به‌عنوان ارائه‌دهنده یا تولیدکننده درصدد فروش آن هستند . این محصول عبارت است از : ویژگی‌های شخصی , وعده‌ها , حمایت‌ها و برنامه‌های سیاستمداران , احزاب و یا حتی حاکمیت در مقابل مشتری مردمی هستند با این دید سیاست‌مدار با ارائه محصول برای خرید رأی مردم اقدام می‌نماید . حال از زاویه حزب هم می‌توان این موضوع را بررسی کرد حزب هم دارای دیدگاه‌هایی است که با ارائه لیستی از افراد به دنبال فروش این دیدگاه‌ها به مردم از طریق کاندیداهای خود و کسب رأی آنان است .حاکمیت هم برای اثبات موجودیت و مشروعیت باید دیدگاهی در انتخابات باشد که با مشارکت حداکثری مردم پایه‌های خود را تثبیت نماید .بنابراین بازاریابی در سه سطح فردی (سیاست‌مدار) گروهی (احزاب) و سازمانی (کل کشور )کاربرد دارد.

در بازاریابی سیاسی باید برای فروش موفقیت‌آمیز  همانند بازاریابی تجاری چهار مرحله را به‌خوبی انجام داد . تقسیم‌بندی , تعیین بازار هدف,  ایجاد تمایز و موقعیت‌یابی در ذهن مشتری یا مخاطب منظور از تقسیم بازار دهندگان از جنبه‌های  طبقه‌بندی رأی مختلفی مانند : جنسیت , احزاب سیاسی , درآمد , طبقه اجتماعی و ... است . این مرحله هر چه هوشمندانه‌تر و با تحقیق انجام گیرد  احتمال کسب موفقیت در جذب رأی مردم بیشتر خواهد شد .

بعد از تقسیم بازار تعیین بازار هدف قرار دارد در این مرحله یک یا چند بخش از بازار را با توجه به شاخص‌هایی مانند تعداد رأی‌دهندگان مقدار نفوذ آن‌ها و...  انتخاب می‌کنند این مرحله هم برای داوطلب سیاسی بسیار مهم است چراکه اگر نهایی یعنی هوشمندانه اقدام نشود به هدف کسب رأی بیشتر مردم نخواهد رسید در این مرحله هر چه به شاخص‌های  انتخاب بازار هدف بیشتر دقت شود احتمال کسب رأی هم بیشتر خواهد شد .

مرحله بعد ایجاد تمایز است برای کسب موفقیت باید یک یا چند ویژگی که سیاست‌مدار مربوطه در آن‌ها نقطه قوت دارد را مشخص و برجسته نمود . اینکه در مقابل رقبای احتمالی چه مزیت رقابتی می‌تواند داشته باشد . برای تعیین تمایز حائز اهمیت است .

در مرحله آخر که جایگاه‌یابی کردن است به مراحل قبل هستیم . دنبال اجرایی در این مرحله کاندیدا باید جایگاه خاصی در ذهن رأی‌دهندگان  ایجاد کند . به‌عنوان‌مثال ارتباط کاندیدا با یک فرد مشهور معرفی به‌عنوان نماینده یک ایدئولوژی فکری خاص و ... را می‌توان مطرح نمود .

اگر بخواهیم در خصوص کشور خودمان مثال‌هایی در خصوص بازاریابی سیاسی مطرح کنیم , خواهیم دید که در چند دوره گذشته که انتخابات (ریاست جمهوری و مجلس) در کشور برگزارشده است بیشتر کسانی که انتخاب‌شده‌اند باظرافت خاصی این مراحل را انجام داده‌اند . یعنی در تقسیم‌بندی مردم برخی عوام مردم را هدف‌گیری کرده‌اند و برای جذب رأی آن‌ها با برنامه‌های خاصی در دوران رقابت و پس‌ازآن به دنبال یابی در تمایز خود از  دیگران و موقعیت ذهن رأی دهنگان بوده‌اند . برخی دیگر قشر جوان و دانشگاهی را هدف گرفته و برای جذب رأی آن‌ها با برنامه‌ریزی توانستند تمایز ایجاد کرده و موقعیت ذهنی خواستی را برای رأی‌دهندگان ایجاد کرده و پیروز باشند .

اما نباید اهمیت بازاریابی سیاسی را فقط در زمان قبل از انتخابات و روز رأی گیری خلاصه کرد . کسانی که پیروز انتخابات می‌شوند , معمولاً به دنبال ادامه مسیر از پیش تعیین‌شده هستند یعنی برای بازار هدف  خود هدف های خاصی‌شان برنامه‌ریزی می‌کنند تا پیروزی را طرح تداوم داشته و بازار هدف خود را گسترش دهند . بازهم مثال‌هایی در کشور خودمان می‌بینیم که فرد پیروز شده در انتخابات دهد و مسیر ترسم شده خود توجه بیشتری نموده حتی در زمان‌های خاصی به آن‌ها امتیازات ویژه داده تا بتواند در زمان رأی‌گیری از نفوذ آنان استفاده کند.

اما همان‌طور که در بازار تجاری باید مشتری هوشمند عمل کند در بازار سیاسی نیز رأی‌دهندگان به‌عنوان مشتری باید با شناسایی دقیق کاندیداها از پیشینه آن‌ها مطلع و ناخواسته و احساسی  اسیر برنامه‌های مختلف بازاریابی طرف مقابل قرار نگیرند. همان‌طور که در بازار تجاری  مشتری نباید اسیر تبلیغات غیرواقع بینانه فروشنده شود در بازاریابی سیاسی هم نیاید فقط به شعارهای ظاهری کاندیداها توجه کرد بلکه باید به لایه زیرین شعارها که همان عمل و رفتار فرد یا حزب مربوطه است دقت شود .