اندازه‌گیری یا مقیاس بندی

اندازه‌گیری یا مقیاس بندی

  اندازه‌گیری اساس علم است ولی در زندگی اجتماعی مشکلات ویژه‌ای را مطرح می‌کند. بسیاری از کمیت‌هایی که در مباحث علوم اجتماعی مطرح می‌شوند، قابل اندازه‌گیری مستقیم نیستند. هزینه‌ی زندگی، هوش عمومی و کیفیت زندگی مثال‌هایی از این قبیل اند. روش سنتی مقابله با این مشکل عبارت بوده است از اندازه‌گیری تعدادی از متغیرهای نشانگر که گمان می‌رود با کمیت موردنظر همبسته باشند. سپس با استفاده از این متغیرهای نشانگر با نوعی متوسط‌گیری شاخصی تهیه می‌شود.

.

مولفه‌های اصلی، فنی برای ساختن ترکیب‌های خطی از نشانگرها را که می‌توانند برای این منظور به کار روند، فراهم می‌کنند. روش‌های دیگر مقیاس‌بندی در سطح وسیعی قابل استفاده هستند. ولی در کارهای اخیر، روند به سوی استفاده از مدل‌هایی بوده است که در آن کمیت‌هایی که باید اندازه‌گیری شوند با یک یا چند متغیر پنهان نشان داده می‌شوند. تحلیل عاملی و تحلیل صفت مشخصه پنهان هردو بر مبنای چنین مدل‌هایی استوارند. مدل خطی عاملی به عنوان مولفه‌ اندازه‌گیری در مدلی پرمصرف برای روابط ساختاری خطی گنجانده شده است و در برنامه LISREL اجرا شده است.

.

اگر متغیرهای نشانگر، همان‌طور که در بیشتر کارهای مربوط به آزمون‌های آموزشی دیده می‍‌‌شوند، رسته‌ای باشند؛ با آن‌ها رفتار مشابهی می‌شود که از فصلی به قلم برن بام در کتاب لرد و نوویک نشات می‌گیرد.

.

در مطالعه‌ی فرایندهای اجتماعی، رده‌ای از مسائل اندازه‌گیری که تاحدودی متفاوت است، بروز می‌کند که با مثال تحرک اجتماعی تشریح می‌شود. افراد یا خانواده‌ها بین رده‌های اجتماعی یا شغلی جابه‌جا می‌شوند. این جابه‌جایی در برخی جوامع با فراوانی بیشتر و در برخی دیگر با فراوانی کمتر رخ می‌دهد. برای اینکه بتوان قضاوت‌های قابل مقایسه‌ای درباره میزان تحرک در جوامع متفاوت و یا در یک جامعه ولی در زمان‌های متفاوت به عمل آورد، معیاری تک از میان تحرک موردنیاز است. راه‌های گوناگونی برای خلاصه کردن جریان اطلاعات پیشنهاد شده‌اند ولی اگر کار با یک مدل فرایند تحرک آغاز شودوضعیت به مراتب روشن‌تر خواهد شد. در آن صورت می‌توان پارامترهای مدل مزبور را برای پیشنهاد و ساختن یک معیار مناسب به کارگرفت. مثلا اگر تحرک با یک زنجیرمارکوف به گونه‌ای رسا توصیف شود، مساله عبارت است از نگاشت مجموعه ماتریس‌های تغییر وضعیت بر بازه‌ای مناسب از خط حقیقی. این رهیافت در آثار شوراکس و سامرز و کانلیسک به کار برده شده است. منبع: فرهنگ دانشنامگی آمار