اصول اساسی نمونه گیری

احتمالاً عمده ترین مسئلۀ نمونه گیری ، انتخاب واقعی نمونه است. ملاحظه های نظری که در این رابطه باید مورد توجه قرار گیرد، عبارت است از: الف) نمایندۀ واقعی بودن نمونه ب) تصادفی بودن.

امکان دستیابی به اصول فوق زمانی میسر است که هر یک از اعضای جامعه شانس مساوی جهت بودن در نمونه یا انتخاب شدن را داشته باشند. این عمل مستلزم انجام فعالیت های نسبتاً پیچیده ای است.

اولین قدم تهیه لیستی از اعضای جامعه است که قصد نمونه گیری از آن را داریم. راهنمای تلفن، لیست کاملی از کلیه ساکنان یک شهر نیست؛ زیرا کلیه ساکنان شهر دارای تلفن نیستند. تهیه لیست کاملی از کلیه دانشجویان یک دانشگاه غالباً خیلی دشوار و در برخی موارد، تقریباً غیرممکن است مگر اینکه این جامعه را تعریف کنیم. به عنوان مثال: کلیه دانشجویانی که معدل آنها بالاتر از 15 است.

اصل اساسی نمونه گیری را می توان به صورت زیر مجدداً بیان کرد: هیچ نوع رابطۀ منطقی نباید بین روش نمونه گیری و ویژگی هایی که باید نمونه گیری شود، وجود داشته باشد. به عنوان مثال: استفاده از ساکنان شمال شهر به منظور برآورد متوسط درآمد در یک نمونه گیری، نمونۀ اریب داری است؛ زیرا زندگی در شمال شهر مستقل از درآمد نیست.

استفاده از شمال شهر برای نمونه گیری در مطالعۀ رنگ چشم یا رنگ مو مشکلی را به وجود نخواهد آورد؛ زیرا هیچ دلیل منطقی وجود ندارد که بتوان براساس آن نتیجه گرفت که چشم مردم این ناحیه از شهر، دارای رنگ معینی است. همچنین آشنایی با انواع نمونه گیری سیستماتیک به شما کمک می کند تا بتوانید نمونه ای از یک جمعیت بزرگ را به خوبی شناسایی کنید.

تعیین اینکه نمونه ای تصادفی است یا خیر از طریق نگاه کردن به آن میسر نمی شود. معیار تصادفی بودن یک نمونه تنها از طریق فرآیند نمونه گیری آن مشخص می شود. یک نمونه تصادفی می تواند به عنوان نمونه ای که با استفاده از روش نمونه گیری به دست آمده است، تعریف شود.

از چنین نمونه ای نتیجه ای به دست می آید که تقریباً برابر مقدار واقعی جامعه است و مقدار یا ارزش آن با افزایش اندازۀ نمونه به پارامتر جامعه نزدیکتر می شود. همچنین برای آشنایی با روش نمونه گیری طبقه ای کافی است تا راهنمای نمونه‌گیری طبقه‌ای را نیز مطالعه نمایید.

دو اصل عمده تمام روش های نمونه گیری را تحت تاثیر قرار داده است. ابتدا احتراز از سوگیری در فرآیند انتخاب، سپس افزایش دقت در کلیه مراحل. سوء گیری در نمونه گیری به صورت های زیر حاصل می شود:

1- نمونه گیری با یک روش غیرتصادفی انجام شود. به این معنا که روش به کار برده شده به صورت آگاهانه – غیرآگاهانه تحت تاثیر انسان قرار گرفته شود.

2- چارچوب انتخاب که به عنوان وسیله ای برای انتخاب اعضای نمونه به کار گرفته می شود، شامل کلیۀ اعضای جامعه نباشد.

3- مواقعی که دسترسی به بعضی از اعضای جامعه غیرممکن بوده یا برخی از اعضا علاقه مند به همکاری نباشند.

هر کدام از عوامل فوق، موجب بالا رفتن خطای معیار برآورد شده و نمی توان تاثیر آنها را با کاهش حجم نمونه افزایش دار یا حذف کرد. چنانچه نمونه گیری از لیستی ناقص صورت گیرد، هیچ افزایشی در حجم نمونه قادر نیست عدم معرف بودن نمونه را اصلاح کند یا سو گیری ناشی از این عدم کفایت لیست را حذف کند.